Een verlaten koffer

Dit jaar heb ik niet meegedaan aan de herdenking en viering van 4 en 5 mei. Ik ben namelijk op vakantie in Sardinië en ik ben het geheel vergeten. Zo gek is dat niet, in Sardinië was de tweede wereldoorlog eind 1943 al voorbij. Veel Nederlanders zien de invasie in Normandië als het begin van de bevrijding van Europa, maar in het oosten en het zuiden was de bevrijding toen al een jaar in volle gang.

Als het zo uit komt doe ik graag mee met de collectieve herdenking en viering van de onderdrukking en de bevrijding, maar als even niet zo uit komt sla ik het gewoon over. Ik sta er namelijk vaak genoeg bij stil. Die momenten waarop ik (vaak onverwacht) aan de tweede wereldoorlog herinnerd wordt, zijn vaak zelfs veel indringender dan het geplande collectieve herdenken. Een oude foto van militairen in je eigen stad, zo recent dat sommige van de personen op de foto nog in leven zouden kunnen zijn: Dat brengt het veel dichterbij. Natuurlijk is het belangrijk om het grote verhaal keer op keer te vertellen: 60 miljoen doden waarvan meer dan de helft burgers. Dat zijn schokkende aantallen, maar ook zo abstract dat je het nauwelijks kan bevatten.

In de Leidse binnenstad staat een tweedewereldoorlogsmonument van op verspreide locaties geplaatste stenen koffers. Een koffer op straat waarvan je denkt: “Waar is de eigenaar gebleven?”, is veel minder abstract. Ik zie die eigenaar bijna voor me staan, daar bij mij in de straat met een haastig gepakte koffer, klaar om onvrijwillig opweg te gaan naar onbestemde bestemming, waar de bagage vervolgens van geen enkel nut bleek te zijn. Dat vind ik een veel belangrijker manier van herdenken en dat kan het hele jaar door.

Maandagbijdrage van Jochem Lesparre