Vorige week verzorgde ik een gastcollege bij de opleiding Climate & Management van de Haagse Hogeschool. Natuurlijk vertel ik graag over allerlei aspecten van duurzaam en gezond bouwen, zoals het ons allemaal goed lukt om deze nieuwe serie blogs te vullen met aantrekkelijke beelden en technieken voor de stad van vandaag én morgen. Maar nee, ik was bij de Haagse Hogeschool uitgenodigd om het onderwerp ‘gemeentelijke instrumenten’ te behandelen. Dus over de rollen, verantwoordelijkheden en manieren van werken van gemeentes: hóe kunnen we iets voor elkaar krijgen in de stad en de samenleving?
Als we het speelveld nader bekijken, valt als eerste op dat er een grote behoefte bestaat aan vrijheid van ontwikkeling en vrijheid van handelen, vanzelfsprekend vooral voor de dingen die we belangrijk of comfortabel vinden, zoals goedkoop en gemakkelijk parkeren, de verbouwing van ons huis, het omhakken van een boom die schaduw maakt, het starten van een eigen bedrijf. Nu bovendien de overheid flink moet bezuinigen, is de rekensom snel gemaakt: we gaan voor minder regels, minder vergunningseisen, én minder ambtenaren die toetsen en handhaven. Er wordt inderdaad meer dan vroeger gestemd op politieke partijen die vinden dat de overheid de burgers minder in de weg moet zitten.
Dan komt de dag dat er een brand is in een café waarbij veel jongeren omkomen, of een ongeluk met chemische stoffen nabij een woonwijk of een drinkwatervoorziening. Dan vinden Nederlanders en masse dat de overheid schuld heeft, want die had moeten controleren en handhaven. We horen soms zelfs weinig over de verantwoordelijkheid van de betreffende bedrijven.
Of de dag komt dat de buren een uitbouw aan hun huis willen maken, waardoor uitzicht en lichtinval van ons eigen huis beperkt worden. Dan grijpen we naar bestemmingsplannen, verordeningen en bezwarenprocedures om de plannen tegen te houden.
De jongelui in de klas zijn door hun intelligentie en bewuste studiekeuze eigenlijk geen doorsnee burgers. Toch redeneren ze vergelijkbaar, maar ze komen op voor andere dingen. Het liefst zouden ze willen dat de gemeente een ruime milieuzone instelt waarbinnen geen vervuilende auto’s mogen komen.
Ze vinden dat de energie-eisen in de bouwregels veel strenger moeten zijn en dat het verboden zou moeten zijn om tuinen in de stad helemaal te betegelen. Andersom vinden ze dat de gemeente het gemakkelijker moet maken om monumentale gebouwen te isoleren, zonnepanelen en windmolens te plaatsen, of activiteiten te organiseren in leegstaande gebouwen.
Als we in de les een aantal van deze ideeën analyseren, dan valt het de studenten enorm tegen wat de gemeente mag en kan. En wat nog meer tegenvalt is hoe aardige voorstellen voor stedelijke kwaliteit ‘voor iedereen’ of ‘voor de lange termijn’ uiteindelijk best vaak niet wordt aangenomen door de gemeenteraad. Misschien wel omdat er steeds vaker mensen in zitten die vooral voor bepaalde groepen opkomen, en voor het gewin van nu en hier.
De studenten willen een uitweg, en komen met de suggestie om het niet te zoeken in verplichtingen, maar in subsidies. De gemeente zou bijvoorbeeld een stevige financiële bijdrage kunnen leveren aan het verduurzamen van woningen. We rekenen uit dat de benodigde investering in Leiden zou moeten zijn 60.000 woningen x (gemiddeld) € 30.000,– = 1.800 miljoen Euro om over vijf jaar te voldoen aan gemiddeld energielabel B, wat nodig is om de klimaatproblemen beheerst te houden. Het is meteen duidelijk dat de gemeente deze investering overwegend moet overlaten aan woningeigenaren.
Het is helder: de gemeente moet met burgers, bedrijven en maatschappelijke organisaties samenwerken. Voor optimale resultaten moeten we eerst samen bepalen wat we waarom prioriteit willen geven. Vervolgens moeten we weten hoe we de zaak kunnen organiseren, en wie welke taken op zich kan nemen. Het is geen gemakkelijk werk en er is veel kennis voor nodig, bij alle genoemde personen en partijen. Maak daarom geëngageerde scholieren attent op de hartstikke leuke opleiding Climate & Management aan de Haagse Hogeschool. Vrijdag 19 april is de open dag. Zie: http://www.dehaagsehogeschool.nl/bachelorstudies/aanbodopleidingen/climate-and-management-voltijd/even-voorstellen
Geplaatst door Mieke Weterings
Koen Haer
leidseruimte
Walter van Peijpe
LEIDSE RUIMTE 