Het spant erom als het gaat om de ambitieuze plannen voor het Singelpark. In haar Perspectiefnota 2013-2016 schrijft de gemeente dat er wél voldoende financïele middelen zijn om het park aan te leggen, maar dat er op dit moment niet voldoende geld beschikbaar is om het beheer van het park te dekken. De gemeente wil daarom minstens een jaar wachten met de aanleg. De Vrienden van het Singelpark – Leidse burgers die het park een warm hart toedragen – zijn teleurgesteld.
“Er is op dit moment veel enthousiasme en energie in de stad om het Singelpark tot een succes te maken,” schrijven de Vrienden in een brief aan de gemeente. Deze energie zou direct omgezet moeten worden in positieve actie, in plaats van nog een jaar te wachten, is de overduidelijke boodschap.
Ook Leids historicus Cor Smit is het daar mee eens. Dinsdagavond gaf hij bij de Leiderdorpse Kunstkring een lezing over de geschiedenis van de Leidse Singels, en de plannen voor het Singelpark. Als lid van StadsLab is hij al een aantal jaar actief betrokken bij het Singelpark. Hij weet daarbij als geen ander het verleden en de toekomst van de Singels te verbinden. Na zijn presentatie was het wel duidelijk. Als het aan de aanwezige dames en heren lag, was het park gisteren al gebouwd!
De bewogen geschiedenis van de Singels
De Singels werden uiteraard aangelegd ter verdediging van de stad. Er gebeurde echter veel meer rondom en langs de Singels. Nadat de Spanjaarden verdreven waren dienden zich namelijk nog maar weinig vijanden aan. Al vanaf de middeleeuwen werden delen van de Singels gebruikt door veehouderijen, molens en zelfs voor de lakenproductie. De Singels kregen ook al vroeg een recreatieve functie. Vanaf 1592 werden er door de gemeente bomen geplant om de Singels te versieren. Er waren groente- en bloemenkwekerijen, die het gebied een prachtige plek maakten om te wandelen.
Vanaf de 19e eeuw vonden er echter veel veranderingen plaats langs de Singels. Napoleon wilde van Leiden een garnizoensstad maken, en liet kazernes en een arsenaal bouwen. Ook verplaatste hij begraafplaatsen van kerken in de binnenstad naar de stadsrand. Zo ontstonden er 5 begraafplaatsen langs de Singels, waarvan de Groenesteeg en de Katholieke begraafplaats nog steeds in tact zijn. Er kwam in die tijd ook meer aandacht voor tuinen en plantsoenen.
Zo werd in 1836 het Plantsoen geopend, en halverwege de eeuw de Hortus Botanicus. Wellicht kwam de behoefte aan groen door het feit dat er ook steeds meer grijs langs de Singels was verrezen, zoals de gas- en lichtfabriek, het slachthuis en de grofsmederij.
De Singels in onze moderne tijd
Vanaf de jaren 30 van vorige eeeuw veranderden de Singels pas echt dramatisch. Voorheen had men nog kunnen wandelen langs de buitenkant van de Singels. In de jaren 30 werden de Singels echter getransformeerd van wandelpad tot geasfalteerde rondweg. De auto werd steeds belangrijker, en dat werd ook duidelijk zichtbaar in de oude structuren van de stad. Halverwege de 20e eeuw kwamen er grootste plannen op tafel voor meer autowegen en flats in de binnenstad, waarbij de Singels onderbroken zouden worden. Wegens geldgebrek zijn die plannen echter (gelukkig) nooit gerealiseerd. Waren de plannen in die tijd wél uitgevoerd, dan hadden de Leidse Singels er vandaag de dag totaal anders uitgezien, en was het heel moeilijk geweest om nog een ononderbroken stadspark van ruim 6 kilometer te ontwikkelen.
Het Singelpark
Het idee voor een Singelpark is in de geschiedenis van Leiden meerdere keren voorbij gekomen. Het laatste initiatief kwam van StadsLab, de Leidse denktank die ook nadenkt over de transformatie van andere gebieden zoals de Lammermarkt, de Gas- en Lichtfabriek en de Breestraat. Samen met de gemeente en de Leidse bevolking ontwikkelden ze een vernieuwend plan met een hoog ambitieniveau. Het Singelpark moest niet alleen een groen gebied worden, maar ook een spannende plek waar allerlei activiteiten georganiseerd worden. De link tussen het heden en het verleden moest sterk blijven, en gebouwen zoals de Meelfabriek moeten geïntegreerd worden in het park. De Rotterdamse Landschapsarchitecten van LOLA en hun Zwitserse collega’s van Studio KARST werken momenteel samen aan een definitief ontwerp voor het Singelpark. Hun ontwerpen werden door Leidenaren als meest aantrekkelijk en aansprekend aangewezen.
Hoe nu verder?
Het laatste woord over het Singelpark is nog niet gesproken. Het park zal de komende tijd ongetwijfeld veel in de belangstelling staan. De Vrienden van het Singelpark hebben veel steunbetuigingen gehad, nadat het nieuws van de mogelijke vertraging openbaar gemaakt werd. Ondertussen blijft de organisatie in gesprek met de gemeente, en wordt er samen gezocht naar oplossingen.
Mensen die graag willen meedenken, meedoen of meebetalen met/aan het Singelpark kunnen zich vanaf vandaag melden bij de nieuwe website van Vrienden van het Singelpark: www.singelpark.nl
De Perspectiefnota wordt komende weken besproken in de Leidse gemeenteraad en in de Raadscommissies. Op de website van de gemeente Leiden staat een overzicht van alle vergaderdata.
Bijdrage van Simone Pekelsma (@simonepekelsma)
Koen Haer
leidseruimte
Walter van Peijpe
LEIDSE RUIMTE 